Հովհաննես Այվազովսկի

Իմ կարծիքը

Ես վերցրել եմ հենց այս նկարը, նրա համար, որ Այվազովսկին սիրել է մեր հայ ազգին, եղել է նրանց կողքը: Այն ժամանակ, որ հայերը եղել են վատ վիճակում, բայց Այվազովսկին ինչքան կարող էր օգնել է մեր ժողովրդին, թե  նյութապես, թե բարոյապես, նա լավ ճանաչել է հայերին և իմացել է մեր հայոց լեզուն: Նա շատ լավ է իմացել հայերի ցավը, թե ոնց են Թուրքերը վերաբերվել հայերի հետ: Ես հպարտ  եմ , որ մեր ազգը ունեցել է այդպիսի հռչակավոր նկարիչ,  ով հենց  եղել  է` Հովհաննես Այվազովսկին:

²Ûí³½áíëÏÇÝ Çñ áÕç ÏÛ³ÝùÇ ÁÝóóùáõÙ ë»ñï ϳå»ñÇ Ù»ç ¿ »Õ»É ѳÛñ»ÝÇ »ñÏñÇ ¨ Ñ³Û Ñ³ë³ñ³Ï³Ï³Ý Ý߳ݳíáñ ·áñÍÇãÝ»ñÇ Ñ»ï: ܳ íßï³ÏÇó ¿ñ Ñ³Û ÅáÕáíñ¹Ç µ³ËïÇÝ, ½µ³ÕíáõÙ ¿ñ ѳÛÏ³Ï³Ý Ñ³ñóáí, û·ÝáõÙ ¿ñ ÅáÕáíñ¹ÇÝ Ã»’ ÝÛáõóå»ë, û’ µ³ñáÛ³å»ë, É³í ·Çï»ñ ѳۻñ»Ý ¨ Ù³Ûñ»ÝÇ É»½íáí ݳٳϳ·ñáõÃÛáõÝ ¿ñ å³Ñå³ÝáõÙ Ñ³Û ·áñÍÇãÝ»ñÇ Ñ»ï: ܳ áõÝÇ Ð³Û³ëï³ÝÇ µÝáõÃÛ³ÝÝ áõ Ñ³Û ÅáÕáíñ¹Ç ÏÛ³ÝùÇ áÕµ»ñ·³Ï³Ý ¹»åù»ñÇÝ ÝíÇñí³Í ÙÇ ß³ñù ûٳïÇÏ å³ïÏ»ñÝ»ñ, áñáÝù Ù»ñϳóÝáõÙ »Ý ëáõÉÃ³Ý³Ï³Ý ÂáõñùdzÛÇ ÏáÕÙÇó Ñ³Û ÅáÕáíñ¹Ç Ýϳïٳٵ ÏÇñ³é³Í á×ñ³·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: ¸ñ³Ýù »Ý §Âáõñù»ñÁ Ý³í »Ý Ýëï»ÕÝáõ٠ѳۻñÇÝ` Íáíáõ٠˻չ»Éáõ ï³Ý»Éáõ¦, §Âáõñù»ñÁ سñÙ³ñ³ ÍáíÝ »Ý ó÷áõ٠ѳۻñÇݦ, §Ð³Û»ñÇ ç³ñ¹Á îñ³åǽáÝáõÙ¦, áñáÝù óáõó³¹ñ»Éáí ï³ñµ»ñ ù³Õ³ùÝ»ñáõÙ, µáõéÝ ó³ëáõÙ ¿ ³é³ç³óÝáõ٠ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý É³ÛÝ ßñç³ÝÝ»ñáõÙ ¹»åÇ ³ñÛáõݳñµáõ ÂáõñùdzÝ:

Այվազովսկին ստեղծել Է շուրջ 6000 կտավ։ Աշխատել Է շատ արագ, տեսողական վիթխարի հիշողությամբ։ Պատկերել Է ծովը՝ օրվա տարբեր ժամերին, տարվա բոլոր եղանակներին։ խորապես զգացել և վերարտադրել Է ծովային տարերքի անընդգրկելի վեհությունը, հրավառ արևածագն ու արևամուտը, կեսօրյա անդորրը, ալիքների ռիթմն ու նրանց վրա խայտացող լուսնի լույսը։ Նրա պատկերները երբեմն նուրբ քնարական են, երբեմն՝ պաթետիկ։ Բնությունն արտացոլել Է մշտական շարժման և փոփոխության մեջ։ Ունեցել Է տիեզերական երևույթներ պատկերելու մշտական ձգտում («Քաոս», 1842, «Արևի խավարումը Թեոդոսիայամ», 1858, «Արարչագործություն», «Համաշխարհային ջրհեղեղ», 1864 և այլն)։ Դա արտահայտվել է նաև բազմաթիվ ծովանկարներում, կովկասյան բնանկարների շարքում, մասնավորապես՝ բիբլիական Արարատի պատկերներում։ 1840–50-ական թթ. լավագույն կտավները՝ «Նեապոլի ծովածոցը լուսնկա գիշերով» (1842), «Նավաբեկություն» (1843), «Փոթորիկը Սև ծովում» (1845), «Իններորդ ալիք» (1850) և այլն, կատարված են հակադիր գույների լծորդումներով, էպիկական շնչով և ռոմանտիկ պաթոսով։ 1870-ական թթ. նա ստեղծել է ավելի նուրբ ու զուսպ գունաշարով իրացված «կապույտ ծովանկարները» («Փոթորիկ», 1872, «Ծիածան», 1873 և այլն), իսկ 1880–90-ական թթ. «արծաթավուն ծովանկարների» շարքը («Սև ծովը», 1881, «Փոթորիկ»,   1885,   «Ալիք», 1889, «Փոթորիկը  Ազովի   ծովում», 1889, «Ալիքների  մեջ», 1898 և այլն)։